در ایران باستان، جشنهایی به مناسبتهای گوناگون ملی و مذهبی برگزار می شد؛ اما از آن میان، هفت جشن جزء جشنهای واجب به شمار می آمد که شش جشن جشنهای «گاهانبار» یا سالگرد آفرینشهای ششگانه بود. این جشنها بترتیب عبارت اند از:
1- «مید یوزرم گاه»؛ جشن میانه بهار که از ?? تا ?? اردیبهشت به مناسبت سالگرد آفرینش آسمان.برگزار می شد.
2- «میذ یوشم گاه»؛ جشن نیمه تابستان که از ?? تا ?? تیر به مناسبت سالگرد آفرینش آب برگزار می شد .
3- «پیتی شهیم گاه»؛ به معنای دانه آور، جشن سالگرد آفرینش زمین و فصل گردآوری غله که از ?? تا ?? شهریور برگزار می شد .
4- «ایا سرم گاه»؛ جشنی که از ?? تا ?? مهر به مناسبت آفرینش گیاه برگزار می شد.
5- «مید یاریم گاه»؛ به معنای میان سال، که به مناسبت آفرینش چارپای مفید برگزار می شد و جشن میان زمستان بود؛ یعنی زمانی که برای دام ذخیره زمستانی انبار می شود.
6- «همسپد میدم گاه»؛ به معنای با هم بودن و با هم گرد آمد، که جشنی به مناسبت سالگرد آفرینش انسان و پنج روز آخر سال بود.
هفتمین جشن از اعیاد هفتگانه واجب «نوروز» است. رسمهای بسیاری هم در حاشیه این جشن رواج داشت که با عدد هفت پیوند خورده بود. به عنوان مثال، در میز سیمین مقابل حاکم وقت، هفت گونه غله و شاخه های هفت نوع درخت و هفت بشقاب درهم سفید از سکه های ضرب شده در طول سال را می نهادند. رسم دیگری که هنوز در برخی از روستاهای زردشتی نشین ایران رعایت می شود کشت هفت نوع بذر در ظرفهای کوچک است تا اینکه برای نوروز سبزی و طراوت فراهم باشد. در قدیم نیز از دانه هایی که برکت به سفره ها می آورد هفت سینی می رویاندند و بر خوان نوروزی می نهادند.
سینی معرب «چینی» است که در قدیم به طبقهای بزرگی گفته می شد که از چین آورده بودند. باحتمال، هفت «سین» بازمانده همین هفت سینی و یا نمادی از سبزه و سرسبزی است. با گذشت زمان، این هفت سینی با هفت میوه یا گل یا سبزی که با سین آغاز می شود و هر یک نشانه ای از باروری و تندرستی است تلفیق شده است.
این هفت سین کدام است و هر یک نماد چیست؟
1- سبزه: نماد نودمیدگی
2- سنبل: خوش بر و خوشبو
3- سیب: میوه بهشتی و نمادی از زایش
4- سمنو: از جوانه گندم و یادآور بخشی از آیینهای باستانی ایران
5- سنجد: به معنای دلباختگی
6- سیر: دارویی برای تندرستی
7- سپند: به معنای مقدس و دورکننده بیماریها و دافع چشم بد امروزه، برخی از اقلام سفره هفت سین فراموش شده و یا سینهای آن در برخی از خانواده جابجا گشته است. مثلا گذاشتن سرکه (نماد ترشی) و سماق (نماد بیکاری) مناسبت ندارد.
علاوه بر سینها، بر این سفره آینه نیز می گذاریم که نور و روشنایی می تاباند؛ شمع می افروزیم که روشنایی و تابش آتش را به یاد می آورد؛ تخم مرغ که تمثیلی از نطفه و باروری است؛ کاسه آب زلال به نشانه همه آبهای خوب جهان؛ ماهی زنده در آب به نشانه تازگی و شادابی؛ عسل و نقل و شیرینی و دیگر چیزهایی که بنا به رسم خاص هر شهر و روستا و خانواده ای بر این سفر می افزودند.
مسلمانان سراسر جهان کتاب آسمانی و نورانی قرآن کریم را نیز - برای برکت و راندن شیاطین از محیط خانه - بر سر سفره هفت سین می گذارند و از خداوند متعال سالی خوب را آرزو می کنند.
در برخی از خانواده ها، بویژه در میان هموطنان زردشتی، هفت «شین» نیز معمول است که باحتمال ناشی از شبیه سازی شین با سین باشد؛ و نیز شاید به این علت که شهد و شکر از دیرباز از بنیادیترین مائده های این خوان بوده اند. حتی از هفت «میم» نیز سخن گفته اند که برخی مرغ، ماهی، ماست، مویز، ... بر خوان نوروزی می گذاشتند .
روی هم رفته، هفت سین نوروزی در جاهای متفاوت به شکلهای متفاوت برگزار می شده است. تنها چیزی که شاید در این مراسم ثابت مانده عدد هفت آن است که با هفتم بودن جشن نوروز در اعیاد هفتگانه واجب توجیه می شود. به نظر زنده یاد «دکتر مهرداد بهار»، اسطوره شناس فقید، شاید عدد هفت با هفت سیاره نیز ارتباط داشته باشد که در قدیم تصور می شد سرنوشت بشر در دست آنهاست و این امر در تقدس عدد هفت مؤثر بود. شاید تصور می شد که اگر کسی هر هفت تا را در اختیار داشته باشد و نظر لطف هر هفت سیاره را به خود جلب کند، خوشبخت خواهد بود.
